مقدمه
عفونت‌های لثه یکی از شایع‌ترین مشکلات دهان و دندان هستند که در صورت عدم درمان، می‌توانند به از دست دادن دندان‌ها و حتی بیماری‌های جدی‌تر مانند مشکلات قلبی و دیابت منجر شوند. عفونت لثه معمولاً به دلیل تجمع پلاک‌های باکتریایی روی دندان‌ها و لثه‌ها ایجاد می‌شود و در صورت پیشرفت، می‌تواند منجر به تحلیل استخوان فک و از بین رفتن بافت لثه شود.
در این مقاله، به بررسی علل عفونت‌های لثه، علائم، روش‌های درمانی و راه‌های پیشگیری از آن پرداخته خواهد شد.
1. عفونت لثه چیست؟
عفونت لثه که به نام پریودنتیت (Periodontitis) نیز شناخته می‌شود، یک بیماری التهابی است که با قرمزی، خونریزی، تورم و گاهی درد در لثه‌ها همراه است. در مراحل اولیه، این بیماری با نام ژنژیویت (Gingivitis) شناخته می‌شود و در صورت عدم درمان، می‌تواند به پریودنتیت پیشرفته تبدیل شود که آسیب جدی به استخوان‌های فک و بافت‌های نگهدارنده دندان وارد می‌کند.
1.1 تفاوت بین ژنژیویت و پریودنتیت
| ویژگی | ژنژیویت (التهاب لثه) | پریودنتیت (عفونت پیشرفته لثه) |
|---|---|---|
| علت | تجمع پلاک‌های باکتریایی | عفونت بافت‌های عمیق لثه و استخوان فک |
| علائم | قرمزی، تورم، خونریزی | تحلیل لثه، لق شدن دندان‌ها |
| قابل بازگشت؟ | ✅ بله، با درمان زودهنگام | ❌ خیر، آسیب دائمی است |
2. علائم عفونت لثه
✅ قرمزی و التهاب لثه‌ها
✅ خونریزی هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن
✅ بوی بد دهان مداوم
✅ پس‌روی و تحلیل لثه‌ها
✅ درد و حساسیت در لثه‌ها
✅ ترشح چرک از بین لثه و دندان‌ها
✅ لق شدن دندان‌ها و تغییر موقعیت آن‌ها
3. علل و عوامل خطر عفونت لثه
3.1 تجمع پلاک‌های باکتریایی
پلاک‌های دندانی حاوی باکتری‌هایی هستند که در صورت عدم تمیز شدن، منجر به التهاب لثه‌ها می‌شوند.
3.2 بهداشت نامناسب دهان
عدم مسواک زدن منظم، استفاده نکردن از نخ دندان و دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال می‌تواند باعث ایجاد پلاک‌های دندانی شود.
3.3 سیگار و مصرف دخانیات
سیگار کشیدن خطر عفونت لثه را چندین برابر افزایش می‌دهد و روند بهبود لثه‌ها را کند می‌کند.
3.4 بیماری‌های سیستمیک (مانند دیابت)
دیابت کنترل‌نشده، سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و احتمال عفونت لثه را افزایش می‌دهد.
3.5 تغییرات هورمونی (بارداری، یائسگی)
در دوران بارداری و یائسگی، سطح هورمون‌ها تغییر می‌کند و باعث افزایش حساسیت لثه‌ها نسبت به عفونت می‌شود.
3.6 مصرف برخی داروها
داروهای ضدافسردگی و ضد فشار خون ممکن است باعث خشکی دهان شوند که این امر احتمال تجمع باکتری‌ها را افزایش می‌دهد.
4. روش‌های درمان عفونت لثه
4.1 درمان‌های خانگی برای مراحل اولیه (ژنژیویت)
1. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن صحیح
✔ استفاده از مسواک نرم و نخ دندان می‌تواند پلاک‌های دندانی را کاهش داده و التهاب لثه را کنترل کند.
2. دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال
✔ استفاده از دهان‌شویه‌های حاوی کلرهگزیدین یا روغن‌های گیاهی مانند نعناع و آویشن می‌تواند به کاهش باکتری‌های مضر کمک کند.
3. شستشوی دهان با آب‌نمک
✔ آب‌نمک به کاهش التهاب و از بین بردن باکتری‌ها کمک می‌کند. کافی است نصف قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان آب ولرم حل کرده و دو بار در روز غرغره کنید.
4. استفاده از آلوئه‌ورا و عسل
✔ ژل آلوئه‌ورا و عسل خاصیت ضدباکتریایی دارند و می‌توانند به کاهش التهاب لثه کمک کنند.
4.2 درمان‌های دندانپزشکی برای مراحل پیشرفته (پریودنتیت)
1. جرم‌گیری و تسطیح سطح ریشه (Scaling & Root Planing)
✔ این روش شامل پاک‌سازی عمیق زیر خط لثه برای حذف پلاک و تارتار (جرم‌های سخت شده) است.
2. جراحی فلپ لثه
✔ در موارد شدید، جراحی فلپ لثه انجام می‌شود که شامل برداشتن بخشی از لثه برای تمیز کردن عمقی ناحیه عفونی است.
3. پیوند لثه
✔ برای بیمارانی که دچار تحلیل شدید لثه شده‌اند، پیوند بافت لثه می‌تواند به ترمیم ناحیه آسیب‌دیده کمک کند.
4. آنتی‌بیوتیک‌درمانی
✔ در برخی موارد، دندانپزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی تجویز کند تا از گسترش عفونت جلوگیری شود.
5. روش‌های پیشگیری از عفونت لثه
✅ مسواک زدن حداقل دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید
✅ استفاده روزانه از نخ دندان برای تمیز کردن بین دندان‌ها
✅ استفاده از دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال برای کاهش پلاک‌های دندانی
✅ پرهیز از مصرف سیگار و الکل که به لثه‌ها آسیب می‌زنند
✅ تغذیه سالم شامل مصرف ویتامین C (پرتقال، فلفل دلمه‌ای، توت‌فرنگی) برای تقویت لثه‌ها
✅ مراجعه منظم به دندانپزشک هر ۶ ماه یک‌بار برای بررسی سلامت لثه‌ها
6. نتیجه‌گیری
عفونت‌های لثه یکی از مشکلات شایع دهان و دندان هستند که می‌توانند به عوارض جدی مانند تحلیل لثه، از دست دادن دندان‌ها و حتی بیماری‌های سیستمیک منجر شوند. تشخیص زودهنگام و رعایت بهداشت دهان می‌تواند از پیشرفت این بیماری جلوگیری کند.
درمان‌های خانگی مانند شستشوی دهان با آب‌نمک، استفاده از دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال و مصرف مواد غذایی مفید می‌توانند به بهبود التهاب لثه در مراحل اولیه کمک کنند. اما در موارد پیشرفته، مراجعه به دندانپزشک و انجام درمان‌های حرفه‌ای ضروری است.
با رعایت نکات بهداشتی و داشتن یک سبک زندگی سالم، می‌توان از بیماری‌های لثه پیشگیری کرده و دندان‌هایی سالم و محکم داشت.